Inleiding – Een Kleurrijke Traditie

-- door Janne van Berkel, 04-12-2019

In 1874 verschijnt in India de Agama Prakasa (Engelse titel: ‘Exposition of the Agamas or that Portion of Hindoo Shastras which Vamees or Left Hand Sect Follow as Their Books of Revelation, i.e. Tantras, Vamalas, Rujusias, &c. for the Use of Reformers in India’) een werk wat (samen met de Nigama Prakasa) aan Indiase en Britse hervormers beschrijft welke religieuze stromingen moreel acceptabel of verwerpelijk zijn. In dit boek worden vele tantrische en andere stromingen op één hoop geveegd, als ‘sektes van de linker hand’. Eén van de vele momenten in de geschiedenis van tantra waarop de veelkleurigheid en eigenheid van de verschillende tantrastromingen over het hoofd wordt gezien.

Vraag je tien tantrika’s wat tantra inhoudt, dan krijg je twaalf verschillende antwoorden. Dit kan voor verwarring zorgen, maar biedt ook een rijkdom. Je kan zo veel kanten op wanneer je het pad van tantra bewandelt. Om een beeld te krijgen van verschillende stromingen en visies vind je hier een aantal korte artikelen, geschreven door diverse Nederlandse tantrika’s.

(Wil je ook iets bijdragen? We zoeken nog mensen die iets willen schrijven over Indiase/hindoeïstische tantra, neo-tantra en taoïsme, of misschien heb je zelf nog een mooi onderwerp. Laat het ons weten via contact@tantrawijzer.nl).

Van Klassieke Tantra naar Neo-Tantra

-- door sw. Nirav Beej, 20-11-2019

Ooit was Tantra in India en omliggende landen de meest verbreide en geaccepteerde levenshouding. Dat was in de periode van ca 700 tot ongeveer 1300 n.C. toen India nog uit honderden koninkrijkjes bestond die elkaar steeds aan het bestrijden waren om meer land of bezittingen te veroveren. Omdat je leven er niet zeker was en om zulke omstandigheden te kunnen trotseren was Tantra bij uitstek de uitkomst. Tantra leerde je door oefeningen een sterk energielichaam te krijgen waardoor je zo goed mogelijk tegen allerlei tegenslagen bestand was. Daarbij gaat Tantra ervan uit dat alles in essentie Bewustzijn is, Shiva en Shakti genoemd.

Ultieme doel Tantra
Het gaat er bij de diverse Tantra lineages (richtingen) altijd om drie dingen:
1. je menselijke potentie zo volledig mogelijk te durven leven,
2. Eénheidsgevoel met het Bestaan en
3. het laten ontstaan van spirituele vrijheid.

Door deze inzichten kon men ook heel neutraal met dood omgaan, want wat gaat er in essentie dood. Er zijn omstreeks 1000 n.C. bijzonder intelligente Guru’s geweest die uiterst precieze en uitvoerige verhandelingen over Tantra hebben geschreven, waaronder Utpaladeva, Abhinavagupta en Ksemaraja. Bij de oorspronkelijke Tantra’s kun je geen verhandelingen over seks, betere orgasmen, partnerwerk en massage vinden, het is een individueel proces van bij jezelf naar binnen gaan en jezelf beter leren kennen. Dit was de periode van de klassieke Tantra’s.

De Moslim invasie
Omstreeks 1300 n.C. vindt de Moslim invasie plaats. Eigenlijk was het niet echt een invasie maar kwamen er steeds meer Moslims die het voor het zeggen kregen. De nieuwe heersers waren niet gecharmeerd van Tantra en het werd verboden. Er stonden zelfs zware straffen op als je met Tantra bezig was. De Moslim heersers zorgden ervoor dat bijna alle tantrische geschriften, tempels en universiteiten werden vernietigd. Er kwam een periode van meer dan vijfhonderd jaar dat Tantra bijna was weggevaagd. Gelukkig waren er een paar Tantrika’s, monniken en geleerden die stiekem belangrijke Sanskriet-geschriften hebben kunnen behoeden voor vernietiging.

Intocht van de Engelsen
Nadat omstreeks 1700 à 1800 n.C. de Engelsen India binnentrokken, kregen enkele mensen interesse in de Tantra’s. Zij begonnen de Sanskriet-teksten te ontcijferen met behulp van enkele Tantrika’s, Guru’s en wetenschappers. Eén van deze mensen was de hogere rechter Sir John George Woodroffe uit Calcutta, die onder een pseudoniem Arthur Avalon enkele Engelse vertalingen heeft geproduceerd, waaronder het bekende ‘the Serpent Power’ welke over Kundalini gaat. Die vertalingen waren zeker niet vlekkeloos omdat hij niet de diepe en verfijnde Oosterse filosofie-achtergrond had.

Westerse seksuele Tantra
Ruim honderd jaar geleden waren er een paar oversekste figuren, Paschal Beverly Randolph uit New York, Pierre Bernard (Harry Baker) uit San Francisco en Aleister Crowley uit Engeland die wat over Tantra hadden gelezen, het absoluut niet begrepen en de Tantra’s in een seksuele context hebben gezet. Dat deden ze vooral voor eigen bevrediging en gewin. Het is duidelijk dat de Tantra’s daardoor enorm verbasterd zijn en geen coherent systeem meer is. Een groot deel van de Westerlingen was gecharmeerd van de boeken over magische seks, partnerwerk, massage, enzovoort. En . . . zie daar, de Neo-Tantra is geboren. Niets mis mee, maar is geen oorspronkelijke Tantra en mist volledig de beoogde doelen.

Klassieke Tantra gerehabiliteerd
Nu, sinds enkele tientallen jaren zijn er een paar Sanskritisten opgestaan die door jarenlange studie de oorspronkelijke Sanskriet-geschriften zo nauwkeurig mogelijk vertalen. Dat is werkelijk monnikenwerk en kost zomaar veel meer dan tien jaar om een boek te vertalen. Daarbij zijn die vertalers ook practitioners en hebben een Tantra-meester zodat ze uit voldoende ervaring kunnen spreken. Ook werken ze samen in een vertalers-collectief om de minder begrijpelijke teksten beter te kunnen duiden. Momenteel is het standaard-werk ‘Tantra Illuminated’ van Hareesh Christopher D. Wallis een must om te bestuderen en om een duidelijk beeld van Tantra te krijgen. De meest ingevoerde professor ter wereld op dit gebied is Alexis Sanderson. Door die leer te bestuderen en te oefenen gaat er werkelijk een wereld voor je open en kan een positieve levensverandering tot stand komen. Heel veel succes op het meditatieve pad van Tantra transformatie . . .

Boeddhistische Tantra (Vajrayana)

-- door Johan Raaimakers, 22-04-2019

Een aparte richting in het Boeddhisme is de Vajrayana, of het grote voertuig van de Vajra (bliksemschicht). De vajra, waarnaar het Vajrayana genoemd is, wordt als scepter gebruikt door Tibetaanse priesters. In deze richting wordt de methode om tot heil te komen, zoals beschreven in speciale leerboeken of tantra's, als minstens zo belangrijk gezien als de leer van de Boeddha. Het Vajrayana kent behalve de Boeddha's en Bodhisattva's nog talloze andere goden, godinnen en demonen, die in de loop der tijd aan deze richting werden toegevoegd.

De aanhangers van het Vajrayana vinden we vooral in Tibet, Mongolië, Sikkim, Bhutan en sommige delen van Nepal. In Tibet werd aan het einde van de 14e eeuw het Boeddhisme hervormd door Tsong-kha-pa, die de sekte der Geelkapmonniken stichtte. Hij maakte een einde aan de misbruiken die ontstonden door het te letterlijk opvolgen van de leerboeken. Uit deze sekte, de geelkappen of deugdzamen, komen de Dalai Lama's voort. De Dalai Lama (Oceaan van Wijsheid) is zowel religieus als wereldlijk leider van Tibet. Sinds 1959, toen Tibet bij de Volksrepubliek China werd ingelijfd, woont de Dalai Lama met vele van zijn volgelingen als vluchteling in India. Vanuit de Vajrayana is ook nog het Dzogchen ontstaan als stroming naar volmaakt inzicht, waar vorm en ruimte centraal staan en alles zien zoals het is: "de naakte waarheid".

Tibetaanse Tantra

-- door Tara Long, 19-11-2019

Deze vorm van Tantra vond zijn weerklank in het oude Tibet vanaf de zevende eeuw. Het Tibetaans tantrisme is volledig verweven en gesynthetiseerd met het Tibetaans Boeddhisme.
Toen de leer van de levende (historische) Boeddha staatsgodsdienst werd in Tibet onder de Tibetaanse koning Tri Ralpachan, stelde deze koning zeer strenge, religieuze wetten op. Diegenen die achterdochtig naar de kloostergemeenschappen keken, of daar dreigend naar wezen werden de handen afgehakt of de ogen uitgestoken. Velen werden in die tijd op die wijze bestraft.

De belangrijkste manier om de weerstand van de Tibetaanse krijgsheren en het volk te kanaliseren was de opname van pre-boeddhistische elementen, onder andere vanuit de Bön religie in het zich ontwikkelende Tibetaanse boeddhisme. Deze assimilatie van pre-boeddhistische elementen was eerder voorgekomen in andere boeddhistische culturen, maar nooit in de mate waarin dat in Tibet plaatsvond.
De Tibetaanse Tantrayana leer is een vast onderdeel van de Boeddhistische Vajrayana traditie (ook wel Tibetaans Boeddhisme of Tantrisch Boeddhisme genoemd). Het pad volgen van de Vajrayana traditie is het snelste pad, ofwel de bliksemweg naar Verlichting.
Verlichting bereiken is het ultieme doel van elke Tibetaan en bovenal van elke Tibetaanse geestelijke. In de Kalachakra traditie welk de hoogste geestelijke orde vormt binnen de Vajrayana traditie en waarvan de 14e Dalai Lama het hoofd is, speelt afkomst (lineage) een belangrijke rol. Enkel uitverkoren en geïncarneerde geestelijken (Tibetanen) kunnen tot deze elite orde toetreden en tantrisch worden geïnitieerd. Echter, sinds de laatste twee decennia met uitzondering ook een paar westerlingen. De Kalachakra traditie draait rond het concept van tijd en cycli: van de cycli van de planeten tot om de cycli van de ademhaling. De Kalachakra adept leert te werken met de subtiele energie van het lichaam om zodoende verlichting van geest, lichaam en ziel te bereiken.
Met de Vajrayana (bliksem) traditie wordt tevens gerefereerd aan de Kundalini kracht die vrijkomt bij de traditionele mono cultivatie, ofwel solo tantrische oefening. Deze soort van oefening via meditatie, pranayama (ademhalingsoefeningen) en complexe yoga kent haar wortels in India.
De betekenis van het Sanskriet woord Kundalini wordt meestal beschreven als de ‘opgerolde gifslang’. Kundalini energie moet in ieder geval geleidelijk worden ontwikkeld om het spirituele potentieel van een individu tot uitdrukking te kunnen brengen. De Kundalini kracht bevindt zich ongeveer op de plaats van het basischakra of wortelchakra, onderaan de ruggengraat (sacrum).

Over Kundalini Ontwaking
Kundalini is een fysieke als mede energetische ontwakende kracht, waarbij de vitale levensenergie en de meest pure en primaire seksuele energie met elkaar samensmelten door het opstoken van het lichaamsvuur (Tumo [= verhittingstechniek]) en leiden tot het zogenaamde Lightening Bolt (bliksem) effect. Te vergelijken met een cobra die zich pijlsnel opricht en zorgt voor een ongelofelijke, sterke opwaartse energiestoot voelbaar in de ruggengraat en meestal gepaard gaand met diepgaand inzicht, pijn, genot, extase en (totale) bewustwording.
Het kundalini transformatieproces heeft ook te maken met de reiniging en het opruimen van fysieke, emotionele, energetische en spirituele blokkades. Dit geldt vooral voor de reiniging van de chakra's, maar heeft ook invloed op de meridianen en nadi's. Uiteindelijk reikt deze energie tot in elke lichaamscel toe. Maar de zuivering geldt ook op karmisch gebied. Dus eigenlijk de zuivering die voor ieder mens nodig is om je spiritueel optimaal te kunnen ontwikkelen, je spiritueel op te richten en te verheffen. Als verticaal kanaal geeft de kundalini deze beweging ook weer.
Kundalini transformatie wordt tot op heden in Tibet niet gedoceerd aan gewone stervelingen en wordt enkel in de context van de kloosters beoefend met de juiste geestelijke begeleiding en juiste tijdspanne qua initiatieproces voor de individuele tantra adept (= leerling).
Bij een Kundalini initiatie spreekt men ook wel van de directe verbreding tot zuil (kolom) van het centrale lichaamskanaal de Sushumna.
De gewone sterveling werkt binnen de tantrische solo cultivatie liever met de meer geleidelijke Prana transformatie. In essentie is alle leven op aarde opgebouwd uit primaire, vitale, orgastische energie (= Prana) ontstaan in en voortgebracht door een oneindig universum. Energie kan zich altijd verplaatsen of transformeren, maar gaat nooit teloor!

Tantra Yoga

-- door Hilde Roberts, 03-04-2019

Hoe oud yoga is weten we eigenlijk niet. Duidelijk is wel dat er ook niet zoiets is als de yoga. In de tijd zijn diverse afsplitsingen ontstaan. Kenmerkend aan de oude leren (gebaseerd op Patanjali's klassieke yoga - Ashtanga Yoga), waarvan enkelen nog steeds gevolgd worden, is het dualisme; het goddelijke ligt buiten de mens. Het lichaam dient als behuizing voor de ziel. Verlangens zijn obstakels die overwonnen kunnen worden.

In de traditionele tantra yoga echter is er een non-dualistische visie. De beoefening richt zich op de ervaring van het goddelijke in alles dat er is. Je staat midden in de wereld. Via de oefeningen breng je je energieën in balans. Hierdoor kunnen ervaringen makkelijker verteerd worden. Je voelt je levendiger, fysiek en geestelijk soepeler en staat meer je in je kracht. Vitale energie (kundalini) gaat stromen. Door de dagelijkse beoefening van bewust zijn, leer je voorbij te gaan aan de conditionering; denkbeelden, vooroordelen, meningen. Je zal minder onbewust handelen en controle krijgen over je verlangens.
Sommige vormen van tantra yoga werken met een partner. In dat geval verdiept het de onderlinge relatie, ook weer door de beelden van een ander los te laten.
In de beoefening worden meerdere yogatechnieken gebruikt, zoals pranayama (ademoefeningen), asana (houdingen) en kriya (reinigingstechnieken) en energetisch lichaamswerk.

Wat is het verschil tussen Tantra yoga en andere yogavormen?
Dat ligt natuurlijk aan wat je definitie is van tantra en van yoga. maar kort gezegd:
Yoga is een discipline gericht op doelen behalen - verlichting, of specifieke gezondheidswinst. Het gaat over hard werken te bereiken wat je wilt. Je oefent om volledig bewust te zijn wanneer je verlangens, hebberigheid, ego, onderdrukt. Je brengt een sterke zelfdiscipline in je leven.
Tantra Yoga is een discipline om te leren doelen los te laten. Je oefent om volledig bewust te zijn wanneer je toegeeft aan verlangens, hebberigheid, ego. Doe wat je wilt, maar doe het bewust. He geeft je de vrijheid te handelen, wetende dat met die vrijheid verantwoordelijkheid komt.

Hatha yoga en Kundalini yoga zijn een aftakking van Tantra yoga. Kum-nye Yoga is een vorm van Tibetaanse tantra yoga.